มีคำกล่าวไว้ว่า หากคุณอยากทำให้การเล่นหุ้นเป็นเรื่องที่ยุ่งยากขึ้นกว่าเดิม ก็ให้คุณตัดสินผลลัพท์การตัดสินใจของคุณ จากผลการขาดทุนที่เกิดขึ้นในแต่ละครั้งเสีย!! ซึ่งแน่นอนว่านี่เป็นสิ่งที่คนส่วนใหญ่มักจะทำกัน และไม่น่าแปลกใจเลยว่าทำไมการเล่นหุ้นให้มีวินัยจึงเป็นเรื่องที่ยากเหลือเกิน เหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น เราจะมาหาคำตอบกันครับ
วิถีทางของตลาด
ในช่วงวิกฤติน้ำท่วมและวิกฤติหนี้ยุโรปที่ผ่านมานั้น หลายๆคนคงเกิดความสงสัยและสับสนเป็นอย่างมาก ว่าเหตุใดตลาดหุ้นไทยยังคงตีกลับขึ้นมาเป็นขาขึ้นเล็กๆได้ ซึ่งเหตุผลก็อาจเป็นไปได้หลายอย่างหลายประการตามแต่ที่เราจะคิดกันไป อย่างไรก็ตาม ธรรมชาติการเคลื่อนไหวอย่างหนึ่งของตลาดหุ้นก็คือ มันมักที่จะเคลื่อนไปในทิศทางตาม “ความเชื่อ” ของคนหรือกลุ่มคน (ซึ่งอาจไม่จำเป็นต้องมีความสำพันธ์กัน) ที่มีเม็ดเงินมากเพียงพอที่จะมีผลกระทบกันตลาดนั่นเอง ดังนั้นไม่ว่าเราจะคิดอย่างไร หากมันไม่ลงรอยกับความเชื่อที่มีผลผลักดันตลาดในขณะนั้น ผลที่เกิดขึ้นก็อาจกลับตาลปัตรขึ้นง่ายๆก็เป็นได้ ธรรมชาติของตลาดที่เกิดขึ้นนี้จึงนำเราไปสู่ภาวะทางจิตวิทยาการลงทุนที่เรียกว่า “การสนับสนุนแรงจูงใจแบบสุ่ม” (Random Reinforcement) ซึ่งหากเราไม่ทำความเข้าใจกับมันให้ดีแล้ว มีความเป็นไปได้อย่างมากว่า การเล่นหุ้นคงจะต้องทำให้คุณต้องปวดสมองและเป็นทุกข์กับมันไปอีกนานเลยทีเดียวครับ
การสนับสนุนแรงจูงใจแบบสุ่ม (Random Reinforcement)
ความเข้าใจต่อแนวคิดแบบ Random Reinfocement นั้นมีความจำเป็นอย่างมากในการที่จะเล่นหุ้นได้อย่างถูกต้องและมีความสุข โดยความหมายของมันก็คือ การที่คุณอาจไม่ได้รับรางวัลตอบแทนเมื่อคุณทำในสิ่งที่ถูกต้องอยู่เสมอ และคุณก็อาจไม่ถูกลงโทษเมื่อคุณทำในสิ่งที่ผิดอยู่เสมอเช่นกัน
นักวิทยศาสตร์ได้ค้นพบจากการทดลองกับสัตว์ว่า การเรียนรู้ในภาวะแบบ Random Reinforcement นั้น เป็นสิ่งที่มักจะทำให้การเรียนรู้ในสิ่งต่างๆเกิดขึ้นได้ยากกว่าการเรียนรู้ในสภาวะของ “การสนับสนุนแรงจูงใจอย่างคงที่” (Consistant Reinforcement) เป็นอย่างมาก
หากว่าคุณยังคงนึกภาพไม่ออก ขอให้ลองนึกถึงเรื่องต่างๆเหล่านี้กันดูนะครับ สมมุติว่า หากว่าโจรปล้นบ้านนั้นถูกจับเข้าคุกได้ทุกครั้งที่แอบทำการลักขโมย แน่นอนว่าโจรปล้นบ้านก็น่าที่จะมีจำนวนลดน้อยลงอย่างมาก หรือหากว่านักเล่นหุ้นต้องขาดทุนทุกครั้งที่เขาไม่ยอมตัดขาดทุน หลังจากที่เกิดการขาดทุนขึ้นสักสองสามวันล่ะก็ เขาก็คงจะมีวินัยขึ้นอย่างรวดเร็วเลยทีเดียว หรือหากว่าคนที่ไม่สูบบุหรี่ทุกคนมีอายุที่ยืนยาวมากกว่า 80 ปีขึ้นไปทุกๆคนแล้ว จำนวนคนที่สูบบุหรี่ก็อาจจะลดลงอย่างมากเช่นกัน นอกจากนี้แล้ว หากว่านักเล่นหุ้นทุกคนที่สามารถอดทนไม่รีบชิงขายทำกำไรได้ เขาจะมีกำไรมากขึ้นกว่าเดิมอีกมากมายทุกครั้งล่ะก็ เขาก็คงจะทำการ Let profit run ได้อย่างไม่ยากเย็นอะไร อย่างไรก็ตาม นี่ไม่ใช่สิ่งที่ตลาดจะเป็นไปเช่นนั้น เนื่องจากธรรมชาติของการเคลื่อนไหวแบบสุ่ม (Radomness) ที่มักจะเกิดขึ้นในตลาดหุ้นอยู่เสมอ
เหตุใดการเล่นหุ้นให้เกิดวินัยจึงเป็นเรื่องที่ยากเหลือเกิน?
ปัญหาที่เกิดขึ้นก็คือ คนส่วนใหญ่นั้นมักที่จะมีความคิดทัศนคติอยู่ในรูปแบบของ “การสนับสนุนแรงจูงใจอย่างคงที่” (Consistant Reinforcement) กันอยู่ตลอดเวลา พวกเรามักที่จะคาดหวังผลตอบแทนเมื่อเราได้ทำในสิ่งที่ถูกต้องลงไป (และมักต้องการที่จะได้รางวัลตอบแทนกันอย่างรวดเร็วแบบ Shot ต่อ Shot) นอกจากนี้แล้ว เราก็ยังเชื่อว่าเราน่าจะถูกลงโทษเมื่อเราทำในสิ่งที่ผิดลงไปด้วยเช่นกัน ผลก็คือ พวกเรามักที่จะตัดสินผลลัพท์ของการกระทำจากผลตอบแทนที่เกิดขึ้นในแต่ละครั้ง ซึ่งมีผลทำให้การเล่นหุ้นเป็นเรื่องที่ยากขึ้นอีกมากมาย
ดังนั้นแล้ว คุณจึงควรต้องทำความเข้าใจถึงภาวะ Random Reinforment ที่เกิดขึ้นในตลาดหุ้นและยอมรับกับมันให้ได้เสียก่อน อย่าพยายามตัดสินผลลัพท์ของกลยุทธ์หรือระบบการลงทุนใดๆเพียงเพราะการขาดทุนหรือขายหมูไม่กี่ครั้ง พยายามศึกษาถึงธรรมชาติของระบบการลงทุนที่เราใช้ว่ามันมีบุคลิกเป็นเช่นไร หากทำได้เช่นนี้แล้ว ผมเชื่อว่าเราจะมีความสุขและผลกำไรที่ดีขึ้นตามมา เพราะอันที่จริงแล้ว ภาวะ Random Reinforcement ที่เกิดขึ้นในตลาดหุ้นนั้นไม่ใช่ปัญหาแต่เป็นธรรมชาติของมัน ปัญหาที่แท้จริงอยู่ที่ทัศนคติของเราต่างหาก ปรับมันเสีย ก่อนที่จะถูกปรับออกจากตลาดกันครับ!
