ระบบความคิดแบบความน่าจะเป็นและค่าคาดหวัง โดย Mike Shell
เมื่อพูดถึงกระบวนการตัดสินใจของคนเราโดยทั่วไป ถึงแม้ระบบความคิดในรูปแบบนี้ จะเป็นระบบความคิดในรูปแบบที่คนเราส่วนใหญ่ไม่ค่อยที่จะเคยชินกับมันสักเท่าไหร่นัก อย่างไรก็ดี มันเป็นสิ่งที่มีช่างความสำคัญไม่ว่าจะทั้งในชีวิตประจำวันและในการเล่นหุ้นเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะเมื่อเราต้องตัดสินใจที่จะจัดการกับสิ่งต่างๆรอบๆตัว ที่ตัวแปรของมันมีความไม่แน่นอนที่จะเกิดขึ้น ผมจึงขอนำเรื่องนี้มาเล่าให้ฟังกัน ซึ่งจะมีส่วนช่วยกับเรื่องของจิตวิทยาการลงทุนในการเล่นหุ้นอีกทีหนึ่งครับ
Expected Value หรือค่าคาดหวังคืออะไร?
ค่าคาดหวังคือผลของความน่าจะเป็นกับผลประโยชน์ที่เราจะได้รับเมื่อสิ่งๆนั้นได้เกิดขึ้น โดยเราสามารถที่จะเขียนออกมาเป็นสมการได้ตามด้านล่างดังนี้ และมันคือสิ่งที่จะช่วยให้เราทราบได้ว่า เราควรที่จะตัดสินใจเลือกทำในสิ่งใหนได้อย่างรวดเร็ว
Expected Value = (ความน่าจะเป็น) * (มูลค่าตอบแทน)
{เช่นความน่าจะเป็นที่ 50% โดยมีผลตอบแทนที่ 100 บาท จะได้ EV = (50/100)*100 = 50 บาท}
หากว่าเราสามารถที่จะประเมิณค่าของทั้งสองตัวแปรเหล่านี้ออกมาได้อย่างคร่าวๆแล้วนำมาคูณกัน เราก็จะสามารถเปรียบเทียบทางเลือกต่างๆ เพื่อให้ได้ทางเลือกที่น่าสนใจที่สุดออกมา หรืออาจเรียกได้ว่ามันช่วยให้เราทาบว่าสิ่งใดเป็นการเดิมพันที่คุ้มค่า (Good Bet) นั่นเอง – พูดอีกอย่างก็คือเมื่อคุณรู้ว่า Expected Value มีมูลค่าเท่าไหร่ คุณก็ไม่ควรที่จะยอมจ่ายมากกว่านั้น เพราะมันไม่มีความคุ้มค่าที่จะเดิมพันลงไปนั่นเอง
อย่างไรก็ตาม คนส่วนใหญ่นั้นมักไม่เคยคิดว่าการตัดสินใจของพวกเขามีความเกี่ยวเนื่องกับ “การเดิมพัน” อยู่แม้แต่น้อย (ทั้งๆที่สองตัวแปรนี้ไม่เคยที่จะมีความแน่นอนสักเท่าไหร่) พวกเขามักคิดว่าพวกเขาจะสามารถตัดสินใจได้อย่างถูกต้องอยู่เสมอ … หรืออย่างน้อยที่สุดก็ในอัตราที่สูงมากๆ พวกเขาจึงไม่เคยที่จะตระหนักว่าอะไรจะเกิดขึ้นบ้างหากว่าบางอย่างเกิดผิดพลาดขึ้นมา และนี่ทำให้พวกเขาตกอยู่ในอันตรายเป็นอย่างมาก เพราะพวกเขามักจะไม่ได้เตรียมตัวรับมือกับมันล่วงหน้านั่นเอง
แต่แท้จริงแล้วจากการวิจัยหลายๆรูปแบบ เราพบว่าคนเรามักที่จะเกิดความผิดพลาดกับทั้งในการประเมิณถึงความน่าจะเป็นที่สิ่งต่างๆจะเกิดขึ้น และผิดพลาดในการประเมิณถึงมูลค่าเมื่อสิ่งนั้นได้เกิดขึ้นอยู่เสมอ
Expected Value กับการลงทุน
นี่เองเป็นความลับอย่างหนึ่ง ในกระบวนการตัดสินใจของนักลงทุนหรือนักเล่นหุ้นชั้นยอดหลายๆคน เนื่องจากการที่ใครสักคนจะสามารถก้าวข้ามเข้าไปในขอบเขตของนักเล่นหุ้นที่ยอดเยี่ยมได้นั้น อย่างหนึ่งที่จะปฏิเสธไม่ได้เลยก็คือ พวกเขาจะต้องมีกระบวนการตัดสินใจที่สอดคล้องไปกับกฏของความน่าจะเป็น เพื่อที่จะสามารถสร้างผลตอบแทนที่เป็นบวก จากกลไกของค่าความคาดหวังที่จะเกิดขึ้นกับพอร์ทโฟลิโอของพวกเขา หรือพูดง่ายๆก็คือ พวกเขาต้องมีระบบหรือแนวทาง (Entry, Exit, Money management) ที่จะทำให้ผลกำไรโดยเฉลี่ยในแต่ละครั้ง (Average Win Amount) มากกว่าผลขาดทุนเฉลี่ยในแต่ละครั้ง (Average Loss Amount) ในระยะยาวออกมาให้ได้
จะเห็นได้ว่า มันไม่ใช่เรื่องที่เกียวกับหลักการเลือกหุ้นหรือหาจังหวะในการเข้าซื้อหุ้นเลย!! แต่มันเกี่ยวกับเรื่องของการสร้างผลกำไรโดยเฉลี่ยให้มากกว่าการขาดทุนโดยเฉลี่ยต่างหาก ที่จะนำไปสู่ผลกำไรที่จะเกิดขึ้นในระยะยาว มันคือผลจากขนาดของกำไรโดยเฉลี่ยในแต่ละครั้ง ไม่ใช่เรื่องของความแม่นยำ! โดยเมื่อไหร่ก็ตามที่คุณสามารถที่จะทำความเข้าใจ ว่าเรื่องนี้เกี่ยวพันกับผลตอบแทนในระยะยาวเป็นอย่างมากอย่างไรได้แล้วล่ะก็ คุณก็จะเริ่มเข้าใจว่าคุณกำลังเล่นเกมกับตัวของคุณเองในการที่จะสร้างกำไรคาดหวังในระยะยาวขึ้นมา และยิ่งคุณสามารถที่จะมองข้ามผ่านม่านหมอกที่บังตาเข้าไปได้อย่างชัดเจนมากขึ้น คุณก็จะเริ่มมองเห็นวิธีในการสร้างความได้เปรียบของคุณมากขึ้นเรื่อยๆนั่นเอง
หวังว่าจะเป็นประโยชน์ในหลายๆด้าน ทั้งในการดำเนินชีวิตประจำวันและการเล่นหุ้นกันทุกๆคนนะครับ 
